Cizjojanus

Cizjojanus: inaczej wierszowany spis świąt dorocznych zakotwiczony w średniowiecznym kalendarzu specjalnego rodzaju bywa łączony z ustalonymi i najważniejszymi datami roku kościelnego.

Etymologia słowa wywodzi się z połączenia łacińskich słów: circumcisio (obrzezanie) oraz ianuarius, czyli od nazwy pierwszego miesiąca roku (stycznia) m.in. wyjątkowo plastycznie zaprezentowanego na jednej z kart Kalendarza Wrocławskiego [z przełomu XIII i XIV wieku].

Takim więc cizjojanusem [choć wiem, że jest to definicja na wyrost] stanowi ostatnia publikacja Księdza Profesora Jana Kantego Pytla zatytułowana "Chodzę za Tobą, Chryste". Medytacje dla wszystkich na każdy dzień roku" (Poznań 2019, Pallotinum) zapożyczona z religijnych strof Kazimiery Iłłakowiczówny, gdzie Poetka zawarła życiowe Credo:

"Chodzę za Tobą, Chryste,
nie znużę się nigdy
spieszę w tym wyścigu,
któryś Ty ze śmiercią wygrał...

Chodzę za Tobą, Chryste,
Po całej Twojej ziemi,
lecz nie z tymi, co są czyści,
ale z trędowatymi."

Omawiana książka, moim skromnym zdaniem, może być dodatkowo nazwana wspomnianym "cizjojanusem" także i dlatego, gdyż upiększają ją ilustracje-reprodukcje z cyklu "Boży rok" pędzla bardzo niegdyś popularnego malarza Piotra Stachiewicza (1857-1938).

Prześledźmy zatem owe wierszowane tropy:

Styczeń - Królowie do szopy, / Dnia na kurzą stopę.

Luty - Jak Matka Boska gromnicą zaświeci, / To wilk od zagrody do lasu poleci.

Marzec - Czasem święty Józek / Ciągnie trawy wózek, / Ale częściej smuci, / Bo śniegiem przyrzuci.

Kwiecień - Święta Agnieszka łaskawa / Wypuszcza skowronka z rękawa.

Maj - Święta Zofija / Pączki rozwija.

Czerwiec - Święty Jan / Niesie malin dzban.

Lipiec - Święta Anna prosi swego wnuka, / Żeby za trzy wydała jedna włóka.

Sierpień - Święty Wawrzyniec / Niesie z pola wieniec.

Wrzesień - Święta Regina / Mgły rozpina.

Październik - Święta Urszula / Perły rozsuła, / Księżyc wiedział, nie powiedział, / Słońce wstało, pozbierało.

Listopad - Święty Marcin błoniem / Jedzie siwym koniem, / Liście padają, drogę ścielają, / Dla Marcina wiatr je ścina.

Grudzień - Święty Mikołaj / Sejm wilczy zbiera.

W obecnej chwili, ten opisywany (kalendarzowy) wątek nie jest ewenementem, ponieważ - na przykład - w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku nader chętnie była czytywana "Modlitwa na każdy dzień" sporządzona przez śp. Księdza Mieczysława M. Malińskiego [Wyd. 2, Wrocław 1985] i rozłożona na 365 modlitewnych jednostek dni świątecznych oraz powszednich. Każda uwzględniona w niej doba składa się z fragmentu Ewangelii, przypadającego na dany dzień liturgicznego roku; później dochodzi okolicznościowe rozważanie typu "drabble" i wreszcie wyimek Psalmu [w poetyckiej parafrazie Marka Skwarnickiego]. Przy niedzielach i świętach, dodatkowo zamieszczony został komentarz do Ewangelii pióra któregoś z wielkich pisarzy Kościoła oraz dopasowany doń okolicznościowy wiersz religijny wybranego przez Autora książeczki polskiego twórcy.

A przecież, co trzeba dobitnie podkreślić: wszechobecny motyw upływającego oraz powracającego kulistego czasu przede wszystkim kumuluje Liturgia Godzin, zbiór poetyckich natchnionych modlitw!

Powróćmy jednak do prezentowanej aktualnie książki, której celem i zadaniem jest, pisze Autor, ułatwienie rozmowy z Chrystusem. Ale nie tylko rozmowy, ponieważ czyjaś milcząca Obecność dopiero bywa tą "kreatywną rozmową".

Książka niniejsza zawiera wprowadzenia do uroczystości i świąt, szczególnie zaś do okresów liturgicznych. Pomija wprawdzie niedziele, którym Ksiądz Profesor poświęcił wcześniejsze rozważania (par: "Ze stołu Słowa Bożego". Poznań 1998, Pallotinum) lecz uwzględnia Wielkanoc, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świętego, Uroczystość Trójcy Przenajświętszej, Uroczystość Bożego Ciała.

Poza oczywistymi biblijnymi treściami, to pojawia się w niej również wiele tematów z życia świętych, narodowych bohaterów, konwertytów, ludzi kultury.

Medytacje bowiem, akcentuje Autor, wyłącznie podają treści do osobistych refleksji Czytelnika, które w odautorskiej koncepcji niczego nie sugerują ani do niczego nie namawiają. I tu dodam od siebie, iż w żadnym wypadku "podprogowo" one nie (za)działają, mimo że są niezmiennie wpisane w ów Stachiewiczowski, "cizjojanusowy" Boży Rok.

W miarę dobrze znam dorobek mojego Recenzenta, Księdza Profesora Pytla, dzięki czemu kartkując teraz owe zapisane na luźnych fiszkach rozważania, z niezłomnym przekonaniem mogę stwierdzić, iż Autor zawarł w nich całe - podobne mozaikowym kamykom - życie biblisty, teologa, polonisty podług jednolitego nurtu badawczego ze szczególnym uwzględnieniem metaforyki, etyki, literatury, translatoryki.

Doskonały duszpasterz [także poznańskich środowisk twórczych]; laureat wielu znaczących i liczących się nagród. Ostatnio, w 2019 roku otrzymał Odznakę Honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej nadaną Mu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Opis bibliograficzny zrecenzowanej publikacji przedstawia się następująco:

Ksiądz Jan Kanty Pytel: CHODZĘ ZA TOBĄ CHRYSTE: Medytacje dla wszystkich na każdy dzień roku. Poznań 2019, Pallotinum. - 686 ss.

ISBN 978-83-7014-841-6