Augustus kiedy krolował...

De nativitate Domini1

Augustus2 kiedy krolował,
Wszytkiemu światu panował;
Świat wszystek popisać3 kazał
A czynsz od każdej głowy brał.

Betleem, miasto niewielgie,
Miało goście tedy mnogie;
Tamo Jozef z swoją oblubienicą
Poszedł z Maryją brzemienną.

Ci, iże ubodzy byli,
Gospody w mieście nie mieli,
Przeto do stajniej stąpili,
Tamo w ubostwie mieszkali.

Dziewica tedy przeczysta
Porodziła Jezu Krysta;
W poł nocy się Bog narodził,
A wszystek świat uwiesielił.

Emanuel się narodził,
A żywota4 nie otworzył;
Izaijasz prorokował5,
A to znamię6 krolowi dał.

Fałszywi Żydowie błądzą,
Pisma świętego nie widzą;
Źwierzątka7 Boga poznały,
Gdy na kolana klękały.

Gdy Dzieciątko jest płakało,
Na gołej ziemi leżało,
Tedy Matka poklęknęła,
Dzieciątku modłę dawała.

Ha, ha, ha - Dziecię krzyczało,
Za grzechy ludzskie płakało,
Matuchna je z ziemie wzięła,
A w płacie8 je powijała.

Iże stajnia ciasna była,
Dziecię w jasłki położyła;
Żadna niewiasta tam była9,
Ktora by Matce służyła.

Kłamając, niektorzy mowią,
A w tem Matce urągają,
Aby tam niewiasty były,
Ktore by Matce służyły.

Ludzie wsztcy się wiesielcie,
A piesnkę nową śpiewajcie,
Bo Krystus się nam narodził,
Ktoryż niebo nam otworzył.

Maryja, Matuchno Boża,
Tyś jeś woniająca roża,
Proś za nami Syna twego,
By nam dał Ducha Świętego.

Nasze grzechy by odpuścił,
Ten, ktory się dziś narodził,
Proś za nami, Panno czysta,
Oświeci nas, gwiazdo morska.

O Jezu, wieczna światłości,
Łaską twoją nas oświeci,
Przez twe święte narodzenie
Daj nam grzechom odpuszczenie,

Pastyrzowie kiedy czuli10,
A gdy trzod swych przyglądali,
Anjoł światły je przestraszył,
A przestraszone ucieszył.

Kwiatek polny się narodził,
Czujnem11 pastyrzom się wzjawił12,
Pastyrzowie się wiesielcie,
A do Betleem biegajcie.

Rzysza anjelska śpiewała,
A Pana Boga chwaliła:
"Chwała Bogu bądź na niebie,
A pokoj ludziem dobrej wolej".

Słuch13 ten pastyrze ucieszył,
Jeden do drugiego mowił:
"Podźmy do Betleem rychło,
Obglądajmy takie słowo14".

Tedy pastyrzowie biegli,
Matkę, Jozefa naleźli,
Dzieciątko w jasłkach widzieli,
A modłę jemu dawali.

Wielebna Matuchna Boża
Słowo w siercu swem chowała.
Pastyrzowie się wrocili,
Jidąc, Bogu dziękowali.

Kryste, przez twe narodzenie,
Daj nam duszne ucieszenie,
Odpuści nam nasze winy,
Przez twoje naświętsze krciny!15

Juże wszystcy się radujcie,
Pieskę nową zaczynajcie,
Bo się nam Pan Bog narodził,
Naszę naturę uwielbił.

Żywot wieczny, Jezu, nam daj,
Od nagłej śmierci zachowaj,
Daj nam spokojne bydlenie16,
Po śmierci wieczne zbawienie.


Objaśnienia

Pieśń na Boże Narodzenie autorstwa Władysława z Gielniowa ułożona w formie abecedariusza.

1 De nativitate Domini (łac.) - O Narodzeniu Pana.
2 Augustus - cesarz rzymski Caius Julius Caesar Octavianus Augustus (63 p.n.e.-14 n.e).
3 popisać - spisać.
4 żywota - łona (nie naruszył dziewiczości Maryi).
5 Izaijasz prorokował - zob. Iz 7, 14.
6 znamię - znak.
7 Źwierzątka - tj. wół i osioł (zob. Iz 1, 3: "Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela, Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie").
8 w płacie - w chusty.
9 Żadna niewiasta tam była - nie było tam żadnej niewiasty, tj. położnej - aluzja do apokryficznego motywu obecności przy narodzinach Chrystusa dwóch położnych.
10 czuli - czuwali.
11 Czujnem - czuwającym.
12 wzjawił - objawił.
13 Słuch - wieść.
14 Obglądajmy takie słowo - tu zapewne: zobaczmy, czy to prawda.
15 krciny - chrzciny, chrzest.
16 bydlenie - byt, życie.