Licentia poetica

O ideale poezji

Poezję o poezji pisać to już chyba zarozumialstwo, ale niniejszym przypisem chciałem rozluźnić ramy pojęciowe POEZJI. Poezja wydawała mi się zawsze osobliwym tworem. Mądre głowy mówiły, że wiersze bywają mądre i że są poeci intelektualni (skądinąd mistrzowie nad mistrze: Miłosz, Herbert). Ale po co nakładać na siebie te formalne pęta, jeśli ma się filozoficzną treść do przekazania? Czyż niegdysiejszy wymóg stałego metrum z konieczności nie zawężał możliwych treści do wyrażenia? Chyba zatem nie może chodzić o warstwę znaczeń- innymi słowy: to na pewno nie tylko idee są piękne w poezji. Może kombinacja idei i formy właśnie? Dokonajmy eksperymentu myślowego: zestawmy te same treści w prozie naukowej i lapidarnym z natury wierszu. Pierwsza forma odznaczała się większą precyzją, druga ujmie lapidarnością, bogatszym zmysłowym obrazowaniem, wzniosłym bądź pięknym rysunkiem. Z drugiej strony weźmy wiersz par excellence lingwistyczny- radykalnie bawiący się słowem. Jego treść przełożona na język prozy pokaże semantyczną nędzę wiersza. więc, że kiedy wyizolujemy formalny aspekt wiersza, a ubóstwo treściowe pozostanie to samo, to – intuicyjnie rzecz biorąc- żadna nowa jakość poetycka nie wyłoni się. Wniosek: treść i piękno i w poezji muszą istnieć jako korelaty.
Nie ma piękna bez treści, ani nie ma też treści bez formalnych subtelności. To z kolei podpowiada mi, że obydwie własności powinny się wiecznie dostrajać i że forma w poezji powinna być luźna. Niech wymogi wersyfikacji nie kłopoczą piszących. Forma ma być przecież też na usługach treści. Niech wiersz zbliża się nawet do tradycyjnie pojmowanej prozy, jeśli tylko przesłanie tego wymaga- rzecz jasna bez przekroczenia pewnej niezbędnej lakoniczności charakterystycznej dla wiersza. W przeciwnym wypadku bowiem pojęcie poezji stanie się zupełnie amorficzne, stąd nieprzydatne.

---